Stichting VoedselAllergie , afdeling Venlo e.o.

17 - 11 – 1998                         Auditorium St. Maartensgasthuis  

De apotheek van het ziekenhuis verzorgt in tegenstelling tot een normale apotheek alleen de geneesmiddel voorziening van de (medisch) klinische pati�nten.
Poliklinische pati�nten kunnen voor medicijnen bij de bij de openbare apotheek terecht
Een belangrijke taak van deze apotheek is de eigen produktie van medicijnen,
genoemd worden de infuus producten en b.v. de geneesmiddelen voor kankerpati�nten de cytostatica, de parenterale voeding en de controle van bloeduitslagen op de juiste dosis.
Ook maakt de apotheek b.v. tabletten, al deze producten worden gecontroleerd door het laboratorium op de juiste samenstelling. Door controle van de bloedspiegels wordt gecontroleerd of de pati�nt de juiste dosis van het geneesmiddel krijgt.  Een taak van de apotheek is b.v. bepaling van intoxicatie (vergiftiging), die het gevolg kan zijn van bewuste inname, dan wel te hoge dosering. Hierna wordt stilgestaan bij de overgevoeligheid voor medicijnen. Hierbij moet onderscheid gemaakt worden voor een reactie als gevolg van een allergie en een overgevoeligheid voor een bepaald medicijn( de werkzame stof ). Een overgevoeligheid voor de werkzame stof is meestal bekend en wordt behandeld met andere medicijnen. Een overgevoeligheid als gevolg van een allergie is meestal veel gecompliceerder. Vaak weet men niet om welke stoffen (hulpstof) het gaat, en moet men hulp bieden met b.v. anti-histaminica. De hulpstoffen zijn verschillend voor iedere medicijnvorm. De medicijnvormen zijn onder te verdelen in :

• tabletten/capsules/poeders
• drankjes en stropen
• zetpillen en klysma’s
• zalven / cr�mes / lotions
• oogdruppels/ neusdruppels/ oordruppels
• injecties

Op alle bovengenoemde stoffen kan een allergie/overgevoeligheid mogelijk zijn.

Tabletten/capsules/poeders
Bij de produktie (machines) worden magnesiumzouten en sillica zouten gebruikt als smeermiddel van de matrix. Als vulmiddel wordt meestal lactose of cellulose gebruikt.   Als bindmiddel i.v.m. het uiteenvallen, kan zetmeel worden gebruikt. Kleurstoffen hebben meestal alleen een cosmetisch aspect. (herkenbaarheid)  Op alle bovengenoemde stoffen kan een allergie/overgevoeligheid mogelijk zijn. In overleg met arts en apotheker kan besloten worden tot eigen fabrikage indien mogelijk, of anders kiezen voor een andere medicijnvorm b.v. druppels of poeders.

Stropen en drankjes
Het bindmiddel is meestal cellulose of Arabische gom (allergie bekend) Als conserveermiddel, worden vaak benzo�zouten, suikers (glycerol,sorbitol,glucose), zuren en propyleenglycol gebruikt. Als anti-oxydanten d.w.z. het langer houdbaar maken b.v. EDTA, ascorbinezuur (vitamine C), citroenzuur en Tocoferol.  Verder worden er smaakstoffen aan toegevoegd.

Zetpillen en klysma’s
Hiervoor wordt naast de werkzame stof meestal een synthetisch vet gebruikt, i.v.m. de kans op een allergische reactie, en is beter houdbaar. Bij de waterige wordt glycerine of gelatine als bindmiddel gebruikt.

Cr�mes / zalven / lotions
Bestaan meestal uit water en vet. Als vet is het gebruik van een synthetisch vet beter.
Wolvet of lanoline geven eerder problemen (contactallergie). Een andere bekende vetsoort is vaseline. Als emulgator (zoals een eierdooier bij de bereiding van mayonaise) wordt meestal gebruik gemaakt van synthetische emulgatoren, zepen, sulfaten, cetrimide, alcoholen en polysorbaten. Als conserveermiddel wordt b.v. zuren, chloorhexidine, cetrimide,benzozoaten ,glycerol en propyleenglycol gebruikt.

Injecties
Bestaan vaak uit water of olie. Kunnen afhankelijk van het geneesmiddel, heftige reacties geven zoals een anafylactische shock (levensbedreigende situatie). Injecties kunnen naast de werkzame stof ook anti-oxydanten bevatten voor de houdbaarheid en een zuurteregelaar.

Druppels
Als hoofdbestanddeel wordt water gebruikt. Verder een conserveermiddel (kunnen reacties geven)     Als gekozen wordt voor een druppel die geen conserveermiddel bevat, wordt de houdbaarheid verkort tot 12-24 uur of zelfs tot toediening van maar ��n keer. Verder bevatten druppels fosfaten en boorzuur.

Een allergische reactie of een bijwerking ?
Hierna wordt stilgestaan bij de achtergrond van een overgevoeligheid die meestal het gevolg is van het eiwit in het produkt, die onder invloed van het antigeen, het lichaam aanzet tot het maken van antistoffen. Door een sensibilisatie periode (b.v. 7 dagen) kan een allergische reactie plaatsvinden. Onderscheid moet gemaakt worden tussen :
Allergische reactie                                       Toxische reactie (bijwerking)
antistof                                                         afhankelijk van dosering en de
allergiepati�nt                                             struktuur van het geneesmiddel
kan voorkomen bij lage dosering                zelf, ieder geneesmiddel geeft zijn
reactie : huiduitslag,koorts,                         eigen specifieke reactie (bijsluiter)
              benauwdheid
              vochtoedeem, shock
contramedicatie: anti-histaminica en corticosteroiden

Achtergrond allergische reactie
Onderscheid wordt gemaakt tussen de 2 meest voorkomende reacties :
type 1 - atopische reactie / anafylactische shock
type 4 - vertraagde reactie
Allergische reacties treden vaker op bij volwassenen dan bij kinderen, omdat volwassenen meestal
ook meer geneesmiddelen gebruiken. Allergische reacties zijn mede afhankelijk van de toedieningsvorm b.v. sensibilisatie van cr�mes is b.v. groter door het langer aanwezig zijn op de huid. Hierna wordt stilgestaan bij het ontstaan van een anafylactische shock en de ernst van deze situatie.

Anti-histaminica
Remmen de ontstekingsreactie die b.v. optreedt door o.a. vaatverwijding ( jeuk en benauwdheid) en het vrijkomen van histamine, wat weer kan lijden tot b.v. urticaria (netelroos) het gevolg van een allergie op een voedingsmiddel. Een oud anti-histaminicum is Atarax die werkte op het zenuwgestel met als gevolg: sufheid, vermoeidheid en spierzwakte, hartkloppingen en diarree of obstipatie.

Een nieuw middel is Hismanal, deze werkt niet op het zenuwgestel. Dit middel wordt oraal gebruikt of d.m.v. inspuiting ( een bekende is Tavegil � ) die o.a. gebruikt bij een anafylactische shock, die b.v. het gevolg kan zijn bij een allergische reactie op r�ntgen-contrastmiddelen.

Ook een nieuw middel is Telfast deze heeft de plaats ingenomen van b.v. Triludan � die hartritme- stoornissen kon veroorzaken.

Corticostero�den
Voorgeschreven meestal bij jeuk en eczeem klachten, vari�rend in de sterktegraad 1-4 belangrijk is het dunne uitsmeren, anders ontstaat er een dunne huid. Dit kan men o.a. voorkomen door b.v. de frequentie van insmeren.

Adrenaline
Werkzaam in het tegengaan van bloedvatverwijdende/ astmatische reacties en oedeem vorming in de luchtwegen. Adrenaline heeft als bijwerking : angst/duizelingen

Desensibilisatie
Is het in overleg en onder toezicht van een arts, toch toedienen van een verdunningsvorm ( lage concentraties) van de stof. De bedoeling is een gewenning te bewerkstelligen van de stof (b.v. voor een hooikoorts periode een gewenning voor pollen). De reactie is niet voorspelbaar en kan zelfs een anafylactische shock opwekken, daarom is toediening onder toezicht van een arts noodzakelijk.

Veel voorkomende allergische reacties :

• Lactose
  Gebruikt o.a. als vulmiddel (tabletten). Lactose is een melksuiker, en kan door een tekort van het enzym lactase onvoldoende worden afgebroken in de darmen. De gevolgen zijn: buikpijn, winderigheid, en heftige diarree. Belangrijk is de drempel van de hoeveelheid die nog net geen reactie geeft. Voor medicijnen zijn er tot 12 capsules/keer geen problemen te verwachten bij lactose-intolerante pati�nten. Echter dit is afhankelijk van pati�nt.

• Gluten ( coeliakie )
  Is een overgevoeligheid voor de stof gliadine, een erfelijke aandoening en geeft ernstige diarree bij inname van produkten die gluten bevatten zoals tarwe, rogge, gerst en haver. Sommige geneesmiddelen kunnen hulpstoffen waarin gluten zit bevatten, allergische reacties door gebruik van gluten bevattende geneesmiddelen zijn niet te verwachten.

• Penicilline / amoxicilline
  Kan reacties geven als gevolg van de afbraak van de stof 
  Penicilline is een antibioticum en wordt soms voorgeschreven voor aandoeningen waar de oorzaak ligt bij een virus. Penicilline heeft geen vat op virussen, de stof wordt dan onnodig voorgeschreven. Een allergie voor penicilline moet men aangeven bij een bezoek aan een arts of apotheker, of d.m.v. een medisch paspoort bij je dragen. De toxische reacties moeten gezien worden als een bijwerking en niet als een allergie !
  
• Arachidis - olie
  Of pinda-olie genoemd komt voor in slaolie en in vitamine preparaten die olie bevatten, omdat de vitamine oplosbaar is in vet zoals vitamine A -, D, (A-D) en K. Een overgevoeligheid kan een ernstige reactie geven. Men kan kiezen voor een andere toedieningsvorm (apotheek)
  
• Wolvet ( dermatica )
  Is een natuurlijk vet en kan reacties geven, de voorkeur gaat uit naar synthetisch vet.

          Wat kan de apotheker voor U doen ?

1. Informatie geven d.m.v. een bijsluiter, een mondelinge toelichting, andere informatie
2. Informatie opvragen bij twijfel over de bestanddelen
3. Kiezen voor een bereiding zonder hulpstoffen bij de apotheek (op bestelling).
4. Je allergie melden bij de apotheker. Deze slaat de gegevens op in de computer.

          Bij opname in het ziekenhuis ?

1. De verpleegkundige ( en arts) informeren
2. Het raadplegen van de ziekenhuisapotheker
3. Een geneesmiddelen paspoort overleggen waarin de allergie/overgevoeligheid staat aangegeven.

• Pauze
  Na de pauze komt de relatie corticosteroiden en osteoporose ( botontkalking ) aan de orde. Corticosteroiden remmen de botopbouw en remmen de calciumopname. Beter zou zijn corticosteroiden in de ochtend in te nemen bij 1 maal daagse dosering ( minste schade). Corticosteroiden-cr�mes moet je dun insmeren. Corticosteroiden zijn het meest effectief in zalven en cr�mes. Het gebruik van corticosteroiden moet men geleidelijk afbouwen i.v.m. de hormoon veranderingen. Osteoporose kan men met bepaalde medicijnen voorkomen( o.a. Didrokit� )
  
• uit de opmerkingen uit de zaal blijkt dat veel (huis) artsen hiervan nog onvoldoende op de hoogte zijn of gewoon de zin ervan niet inzien of kiezen voor een andere methode. (oestrogenen)
  Deze is beslist niet slechter.

De volgende vragen komen aan de orde

• Hoe zit het met de middelen tegen osteoporose en de vergoeding ervan.
• Wat te gebruiken calcium carbonaat of citraat en de vergoeding ervan.
• Het middel Zyrtec�bevat maiszetmeel
• Vaseline is een synthetisch vet verkrijgbaar in geel of wit ( wit is geloogd en zuiver )
• 95 % van alle tabletten bevat lactose (melksuiker)
• Relatie overgevoeligheid van champignons en het gebruik van Nalcrom �
  Nalcrom werkt preventief en moet 4 x daags gebruikt worden.
  Nalcrom is niet effectief als aanvalsbehandeling.
• Gevolgen gebruik van penicilline en het ontstaan van darmbeschadigingen
• Gevolgen gebruik van hydrocortisonzalf en het ontstaan van kleurveranderingen van de aanwezige haren. Deze vraag kon niet bevestigend beantwoord worden en zal worden onderzocht. Het antwoord is reeds verstuurd.
  
  Hierna worden de apothekers vriendelijk bedankt voor hun boeiende lezing, en krijgen ze de bekende tekening van Jo van As. De overige tijd wordt benut door de presentatie van de nieuwe videofilm van Stichting VoedselAllergie. De avond wordt afgesloten en de organisatie is tevreden met de inhoud en de opkomst.

                                                                                                   Verslag: Jan Olofsen.

<<Terug